بازار سرب و روی از نیمه دوم سال ۲۰۱۶ علائم بهبود نشان داده که افزایش میزان تقاضا در سال۲۰۱۷ نیز به ادامه این روند دلالت دارد. سرب و روی نیز از فلزاتی است که میزان افزایش مصرف آن با رشد اقتصادی کشورها رابطه تنگاتنگ دارد. شرکتهای زرین معدن آسیا و کیمیای زنجان گستران از بزرگترین تولیدکنندگان کنسانتره سرب و روی ایران هستند که توانسته اند منابع مالی خود از بازارهای داخلی را از بازار سرمایه تأمین کنند، با این همه تلاش‌های تولیدکنندگان این صنعت برای بهبود کیفیت و قیمت محصولات تولیدی در بازارهای جهانی نتیجه مورد انتظار را از میزان تولید به دست نداده است.
گفته می‌شود سیاستهای غلط سالها و دهه‌های گذشته دولت‌ها، امید به سرمایه گذاری خارجی و ممانعت از حضور سرمایه گذاران داخلی از بزرگترین دلایل عدم راه اندازی برخی معادن بوده است. مسئله خوراک که به چالشی بزرگ برای بالا بردن میزان تولید صنعت سرب و روی تبدیل شده، تولید انبوده محصولات را با مشکل مواجه ساخته است. بزرگترین صادرکننده سرب و روی ایران نیز از این غائله مستثنا نیست و اگر خوراک اولیه تولید فراهم شود این شرکت خواهد توانست ۹۰۰ هزار تن ظرفیت تولید را به همین مقدار تولید واقعی برساند. این موضوع که می‌تواند در راستای تقویت اقتصاد مقاومتی و تنوع بخشیدن به اقتصاد ایران باشد به مبحث داغ صنعت سرب و روی بدل شده است.
برای درک بازار سرب و روی و مشکلات این صنعت به سراغ ابراهیم جمیلی مدیرعامل بزرگترین تولیدکننده سرب و روی ایران رفتیم تا پاسخ سوالات خود را از زبان وی بشنویم:
شما به عنوان بزرگترین تولیدکننده سرب و روی کشور دلایل موفقیت خود را در چه می‌دانید؟
از آنجا که ما بزرگترین تولیدکننده سرب و روی کشور هستیم، هدف ما این است که با ایجاد ارزش افزوده در بخش معدن از خام فروشی جلوگیری کرده و خاک معدن را نخست به کنسانتره و سپس به شمش تبدیل کنیم. با تغییر بازار و مشتری نیاز به تولید محصولات نوآورانه تری داریم تا محصولات خود را از نظر کیفیت به روز سازیم. برای این منظور همکاری‌های گسترده‌ای را با دانشگاه‌های مختلف کشور چون دانشگاه سهند زنجان و دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب و امیرکبیر شروع کرده‌ایم.
درباره اینکه چه میزان درآمد سالانه به هزینه کردهای تحقیق و توسعه معطوف شده است نمی‌توان به طور قطع نظر داد اما در مورد شرکت ما می‌توان به جرأت گفت بیش از ۵درصد از درآمد سالانه شرکت صرف این بخش می‌شود که بیش از هزینه‌کرد سایر شرکتهای معدنی است. میزان توسعه هر شرکت از میزان هزینه های تحقیق و توسعه آن مشخص می‌شود که مفتخریم اعلام کنیم در این عرصه نیز پیشگام بوده‌ایم.
میزان تولید شما چقدر است و چه برنامه‌هایی برای سال آینده دارید؟
شرکتهای زرین معدن آسیا و کیمیای زنجان گستران از بزرگترین تولیدکنندگان کنسانتره سرب و روی در بورس هستند. در حال حاضر ما تولید شمش سرب و روی را شروع کرده ایم و درنظر داریم تولید شمش نقره را نیز در سال آینده شروع کنیم. از طرفی میزان تولید به عیار خاک بستگی دارد و اینکه ما خوراک خود را از کجا تأمین کنیم. برای این منظور تمام تولید به صورت وضعیت مالی ثبت می‌شود. به طور کلی ۴۸۰هزار تن شمش روی، ۴۲۰هزار تن شمش سرب و حدود ۹۰۰هزار تن ظرفیت تولید داریم. اگر بتوانیم ماده اولیه این مقدار تولید اسمی را تأمین کنیم می‌توانیم انتظار صادرات غیرنفتی بزرگی را در سال آینده داشته باشیم.
بازارهای هدف شما چه کشورهایی هستند؟ آیا کیفیت سرب و روی ایران با کیفیت تولیدی رقبا همخوانی دارد؟
ترکیه، امارات، هند، چین، کره جنوبی و تایوان عمده بازارهای هدف ما هستند. خوشبختانه تلاش ما این بوده که خود را با رقبای خارجی از نظر کیفیت و قیمت همگون کنیم. طی این سال ها تلاش های ما به ثمر رسید و ما توانستیم بازارهای صادراتی خوبی برای خود دست و پا کنیم که پایداری بازارهای هدفی که برای محصولات خود داریم نشان از این موفقیت دارد.
بزرگترین مشکلات تولیدکنندگان سرب و روی ایران چیست؟
در حالی که بزرگترین مشکل ما تأمین مواد اولیه است به تولیدکنندگان سرب نیز مجوز واردات گدازه داده نمی شود. ما توانستیم کیفیت محصولات خود را بالا بریم و نیز قیمت آن را با استفاده از فناوریهای روز کاهش دهیم. برای این منظور ما دانشگاه ها را به کمک خواستیم و موفق شدیم نظر مشتریان خارجی را جلب کنیم. از طرفی جلب نظر بازار داخلی نیز کار چندان سختی نیست. ما بر اساس سفارش کالا تولید میکنیم و سیاست های ما با تولید به میزان درخواست مشتری است نه انبارکردن آن.
با این همه متأسفانه رتبه تولید ما در جهان رقم قابل ملاحظه ای نیست. در حالی که به راحتی می توانیم بر میزان تولید بیفزاییم. نبود حمایت های دولتی در سال ها و دهه های گذشته امنیت سرمایه گذاری را تحت تأثیر قرار داد و موجب شد که سرمایه گذاری صنعت سرب و روی کشور که تماماً خصوصی است، رشد لازم را نداشته باشد. بر این اساس می توان دریافت که بخش سرب و روی طی این سال ها از حمایت های لازم دولت ها بی بهره بوده است.
اقداماتی که در این سال ها برای جذب سرمایه گذار خارجی و داخلی انجام داده اید چه بوده است؟
تأمین مالی ما از بازار داخلی از طریق بازار سرمایه است. مهم ترین مشکل در تأمین مالی از بازار داخلی است که متأسفانه بانک ها عملکرد مورد انتظار را همانند سایر صنایع ندارند. در همه صنایع از جمله سرب و روی سرمایه در گردش به دلیل همکاری نکردن بانک ها و کارایی نداشتن سیستم پولی بانکی با مشکل روبهرو است. با همه این مشکلات در چند ماه اخیر ما با خارجی ها صحبت کرده ایم و در حال حاضر سرمایه گذار خارجی ما پای میز قرارداد است و به محض اینکه گشایش های مالی انجام شود قرارداد به امضاء خواهد رسید.
آیا مشکلات فروش نیز دامنگیر صنعت سرب و روی است؟
درباره فروش مشکلی نداریم؛ چون ماده اولیه ساخت شمش است بنابراین سازندگان داخلی و خارجی به آن نیازمندند. لازم به توضیح است که بیشترین میزان مصرف کنسانتره داخلی است و تا زمانی که مازاد مصرف داخلی نداشته باشیم صادرات نمی کنیم. این وظیفه ماست که به نوعی از تولید داخلی حمایت کرده و به ایجاد ارزش افزوده کمک کنیم در مواردی ممکن است برخی تولیدات ما زیرساخت ایجاد ارزش نداشته باشد در نتیجه این نوع محصولات به طور کامل با سفارش مشتری خارجی تولید می شود و به فروش می رسد. مثل کنسانتره سولفیدی که در ایران هیج زیرساختی برای مصرف ندارد در نتیجه صادر می شود.
برای تأمین خوراک واحدهای تولیدی از صفر تا صد چه تدبیری اندیشیده شده است؟
در نظر داشته باشید که تأمین نشدن خوراک به ایجاد ارزش افزوده نیز ضرر می زند چرا که مسئله خوراک و تأمین آن صفر تا صد یک زنجیره تولید را تحت تأثیر قرارداده و اجازه تحرک و باروری را به بخش تولید نمی دهد. برخی سیاست های غلط موجب شده برخی از معادن فعال نشود از جمله معدن مهدی آباد. فعال نشدن این معدن با امید جذب سرمایه گذار خارجی، مانع از ورود سرمایه گذار داخلی برای راه اندازی این معدن شده است در شرایطی که واحدهای تولیدی نیازمند خوراک و مواد اولیه هستند.
بی تردید تأمین خوراک مهم ترین مسئله ای است که تولیدکنندگان را برای تولید محصول نهایی و با کیفیت تحت فشار قرار داده است.
چشم انداز صنعت سرب و روی را چگونه می بینید؟
بازار سرب و روی از نیمه دوم سال ۲۰۱۶ میلادی بهبود یافته است. این روند نشان می دهد وضعیت در سال ۲۰۱۷ میلادی نیز به همین منوال بوده و بهتر نیز خواهد شد. در سال گذشته میلادی قیمت روی نیز افزایش قابل ملاحظه ای داشت چرا که میزان مصرف سرب در جهان رو به افزایش است و این افزایش قیمت ها نشان از رونق اقتصادی کشورها دارد. زمانی که ترامپ اعلام می کند می خواهد به بازسازی آمریکا بپردازد به شکل خودکار مصرف فلزات سنگینی چون سرب و روی بالا می رود. افزایش مصرف همواره زمینه افزایش قیمت را فراهم می کند. از طرفی با توجه به رشد قیمت سوخت می توان گفت که قیمت سرب و روی نسبت به سال گذشته بهبود یافته و این روند افزایش خواهد یافت.
