در سال ۹۵ هیات‌های بسیاری از کشورهای توسعه یافته و پیشرو در حوزه معدن به ایران آمدند و با بخش‌های مختلف فعال در حوزه معدن و صنایع معدنی از دولتی‌ها گرفته تا فعالان بخش خصوصی مذاکراتی انجام دادند. بر اساس آمار و اطلاعات موجود نیز بسیاری از آنها تمایل خود را برای حضور در فعالیت‌های معدنی به‌ویژه اکتشاف اعلام کرده‌اند.
در این میان حضور شرکت‌های بزرگ در حوزه معدن در همایش‌های ویژه معدن و صنایع معدنی که در سال ۹۵ برگزار شد نشان از بالا بودن ظرفیت معدنی ایران و همچنین داشتن صرفه اقتصادی حاصل از فعالیت معدنی در ایران دارد. به‌عنوان نمونه در دومین اجلاس معدن و صنایع معدنی ایران، نماینده یکی از شرکت‌های بزرگ فعال در حوزه معدن (انگلوامریکن) تمایل و آمادگی خود را برای حضور در ایران اعلام کرد. اما آنچه از سوی مدیران و فعالان بخش معدن ایران مطرح می‌شود نیاز به برنامه‌ریزی و استفاده بهینه از این اعلام آمادگی‌ها دارد. از بین بردن مشکلات و چالش‌هایی همچون تسهیل قوانین معدنی در کشور انگیزه لازم برای حضور سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی را در کشور فراهم می‌کند.
فعالیت اکتشافی مرز ندارد.
از آنجایی‌که ایران از نظر زمین‌شناسی به‌عنوان یکی از کشورهای معدنی و پرظرفیت به شمار می‌آید، سرمایه‌گذاری در حوزه معدن برای افرادی که صاحب دانش فنی لازم، سرمایه و… هستند به‌طور قطع با سود همراه خواهد بود. در این میان ایجاد همکاری مشترک با کشورهای صاحب فناوری به نفع بخش معدن ایران است. حال درباره اینکه آیا ایران از ظرفیت کافی برای همکاری مشترک با کشورهای خارجی در حوزه اکتشافات برخوردار است معاون اکتشافات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ایران به صمت گفت: سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی یا دیگر سازمان‌های فعال در این حوزه نمی‌توانند فعالیت‌های اکتشافی خود را منوط به حضور سرمایه‌گذاران و شرکت‌های خارجی یا داخلی کنند و لازم است فعالیت‌های اکتشافی در کشور ادامه یابد.
به عقیده بهروز برنا حال اگر قصد شرکت‌های خارجی فقط انجام فعالیت‌های اکتشافی در ایران باشد اتفاق برد-برد خواهد بود و ما از آن استقبال خواهیم کرد، زیرا اکنون همه تمهیدات لازم فراهم است و هرکسی بخواهد برای اکتشاف هر نوع ماده معدنی در ایران اقدام کند اطلاعات پایه مورد نیاز، تهیه و نقاط امیدبخش مشخص شده است.
وی افزود: اطلاعات به اندازه کافی در سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی و آرشیو این سازمان وجود داشته و می‌توان سرمایه‌گذاران را برای حضور در معادن ایران اقناع کرد. گفتنی است ایران در مقایسه با دیگر کشورها از نظر سطح اطلاعات اولیه در شرایط به‌طور تقریبی مساوی قرار دارد؛ اما در این میان یکی از دلایلی که سبب شده ورود سرمایه‌گذاران و شرکت‌های خارجی برای فعالیت در معادن ایران کم باشد شرایط جهانی است زیرا اگر نرخ مواد معدنی در جهان به میزان قابل قبولی باشد و صرفه اقتصادی برای آنها داشته باشد، شرکت‌های خارجی بنا را بر سرمایه‌گذاری در معادن خواهند گذاشت.
تمایل خارجی‌ها برای ورود به ایران
به گفته معاون سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ایران؛ شاید تحریم‌ها نیز بهانه‌ای برای حضور نداشتن آنها در ایران بود. اما اکنون با برداشته شدن تحریم‌ها و رفت‌وآمدهای هیات‌های خارجی و مذاکرات انجام شده، می‌توان گفت بخش عمده‌ای از این شرکت‌ها تمایل به ورود داشته‌اند.
برنا افزود: پلیت ایران از نظر تنوع و زایش مواد معدنی پلیت بسیار پرظرفیتی است و از شرایط اقتصادی خوبی برخوردار است اما در این میان برای حضور سرمایه‌گذاران ایجاد ثبات در قوانین به شدت احساس می‌شود. همچنین باید شرایطی ایجاد شود که سرمایه‌گذار داخلی و خارجی جذابیت کافی برای حضور در فعالیت‌های معدنی داشته باشند. این درحالی است که موارد یادشده با هم هماهنگ نیستند و در برخی موارد قوانین دست و پا گیر سبب شده جذب سرمایه‌گذار با مشکلات و چالش‌هایی همراه شود.
برنا افزود: ایران برای انجام فعالیت‌های معدنی ازجمله اکتشافات از مزیت‌های قابل قبولی برخوردار است که از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به داشتن نیروهای متخصص و در اختیار داشتن دانش فنی اشاره کرد زیرا اکنون فعالیت‌های اکتشافی در ایران در حال انجام است. البته باید بدانیم اکتشافات معدنی مرزی ندارد و تبادل اطلاعات و تجهیزات روزآمد، سرعت کار ما را بالا خواهد برد و این موضوع همواره مورد استقبال فعالان این بخش بوده است.
به گفته معاون اکتشافات سازمان زمین‌شناسی، در برخی از موارد، ایران با شرکت‌های مطرح و صاحب فناوری که درباره یک ماده معدنی تخصص کافی دارند لینک شده و نتایج خوبی داشته است. به عنوان نمونه در بحث طلا و عناصر نادر خاکی با چینی‌ها لینک شدیم و اتفاقات خوبی در این میان رخ داد و منجر به اکتشاف ذخایر جدید شد. همچنین بهینه‌سازی روش‌های فرآوری در ایران و اهداف از جمله مواردی است که می‌توان به آن اشاره کرد.
تمرکز روی فلزات استراتژیک
وی درباره اینکه در سال جدید بیشترین همکاری با کدام کشورهاست اینگونه پاسخ داد: هر کشوری روی برخی از مواد معدنی خاص تبحر داشته و درحال فعالیت است. بنابراین ما باید با کشورهای صاحبنام وارد مذاکره شویم. اولویت ایران تمرکز بر فلزات استراتژیک (کاربرد در صنایع های‌تک) است. ذخایر غیرفلزی استراتژیک نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
برنا افزود: بعضی از تجهیزات در حوزه حفاری‌های اکتشافی، روزآمد و مدرن‌تر شده‌اند؛ همچنین روش‌های ژئوفیزیک هوایی متنوع‌تر شده و ما می‌توانیم از این موارد بهره بگیریم. بنابراین باید از ابراز تمایل کشورهای صاحب فناوری برای ورود به بخش معدن ایران استقبال کنیم.
به عقیده برنا، ما باید منتظر حضور خارجی‌ها برای انجام فعالیت‌های اکتشافی باشیم زیرا نقشه راه و خط‌مشی تعریف شده مشخصی در حوزه معدن وجود دارد و اکتشاف که پله نخست فعالیت‌های معدنی است باید به شکل قوی در کشور ادامه یابد؛ زیرا پلیت معدنی ایران به دلیل داشتن ظرفیت و تنوع بالای مواد معدنی، ظرفیت لازم را برای تنوع‌سازی اقتصاد کشور دارد.
افزایش سرمایه‌گذاری در ایران
همانگونه که در ابتدا گفته شده آمادگی و اعلام حضور شرکت‌های بزرگ و پیشرفته در حوزه معدن که پیشینه طولانی در فعالیت‌های معدنی دارند به نفع بخش معدن کشور خواهد بود زیرا برنامه‌ریزی‌های از پیش تعیین شده این کشورها برای رسیدن به ذخایر معدنی تا حدود زیادی منجر به کم شدن ریسک فعالیت‌های معدنی می‌شود. این در حالی است که در سال‌های گذشته فعالیت‌های معدنی در ایران به شکل قابل قبولی افزایش یافته و به ظرفیت‌های معدنی کشور افزوده شده است. در این میان، شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگ در حوزه معدن و صنایع معدنی ایران، سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای در این زمینه انجام داده‌اند که از نمونه‌های بارز آن می‌توان به دستیابی به ۲۰ محدوده اکتشافی جدید از سوی شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران (ایمپاسکو) اشاره کرد. در واقع سرمایه‌گذاری روی آن‌دسته از مناطق کشور همچون نوار شرقی ایران که از ظرفیت بالای مواد معدنی برخوردار است در صورتی که با برنامه‌ریزی انجام شود بدون شک به سود خواهد رسید زیرا ایران با قرارگیری روی یکی از کمربندهای فلزی جهان از یک ثروت عظیم بهره برده که می‌توان با استفاده از آنها اقتصاد کشور را تقویت کرد و به سمت صادرات غیرنفتی پیش رفت. نکته مهم دیگر درباره فعالیت‌های معدنی به‌ویژه اکتشافات، نیاز به استفاده از تجهیزات و فناوری‌های نوین در برخی مراحل کار همچون حفاری‌های اکتشافی است. بنابراین در صورتی که امکان حضور سرمایه‌گذاران خارجی در ایران فراهم شود ضمن انتقال دانش فنی و تجهیزات آنها به کشور، زمینه برای دستیابی به ذخایر پنهان معدنی نیز فراهم خواهد شد.
منبع: دنیای معدن
