فعالیت های معدن و معدنکاری در محیط زیست و منابع طبیعی زیرساخت ها و شرایط خاص خود را می‌طلبد و لازم است تا با احتیاط بیشتری نسبت به برداشت مواد معدنی موجود در مناطقی که در حوزه محیط زیستی همچون جنگل اقدام کرد و در انتها نسبت به بازسازی و بازگشت آن به حالت اولیه اقدام کرد. در بسیاری از کشورهای معدنی و پیشرفته شاهد هستیم که قوانین سختی برای معدنکاران تعریف شده و آنها ملزم به رعایت این قوانین هستند. اما جالب است بدانیم که آنها با استفاده از فناوری های نوین و پیشرفته در مراحل ابتدایی کار همچون اکتشاف کمترین آسیب را به محدوده مورد نظر وارد کرده و بعد از اتمام معدنکاری با بازسازی پوشش گیاهی و استفاده بهینه از آن همچون استفاده از تونل ها برای پرورش قارچ یا طراحی بخش های مختلف معدن باعث جذب گردشگر می‌شوند. در ایران نیز که از ظرفیت بالای معدنی برخوردار است در صورتی که فعالان معدنی احساس امنیت از بازگشت سرمایه خود داشته و از حمایت دولت برخوردار شوند می‌توان بهره بیشتری از معدن برده و آسیب کمتری به محیط زیست وارد کرد. چرا که بخشی از ذخایر معدنی در منابع طبیعی و حتی جنگل ها قرار گرفته است. حال اگر امکان استفاده از فناوری های نوین برای معدنکاران فراهم شود و آنها نیز بخشی از درآمد خود را به فعالیت های زیست محیطی اختصاص دهند شاهد تحول بزرگی در بخش معدن و معدنکاری خواهیم بود.
آرمین سلسانی کارشناس اکتشاف درباره فعالیت های معدنکاری در جنگل‌ها و چالش‌های پیش رو در این بخش به صمت گفت: مهم ترین بحثی که در زمینه فعالیت‌های معدنکاری در جنگل‌های ایران وجود دارد این است که زیرساخت ها و قوانین لازم برای انجام اینگونه فعالیت ها در ایران تاکنون تدوین نشده و این در حالیست که در کشورهای پیشرفته و صنعتی بهره‌برداران معدنی باید بعد از اتمام فعالیت های خود، معدن را به حالت اولیه و یا بهتر از روز اول بازگردانند. به این ترتیب که اگر معدن به شکل روباز است بخشی از آن را طراحی کرده و به منطقه توریستی تبدیل می‌کنند. همچنین در صورت وجود تونل، از آن برای پروش قارچ استفاده می‌کنند تا هم جنبه درآمدی داشته باشد و هم استفاده مفید از منطقه را کسب کند. بنابراین معدنکار موظف است که بهتر از حالت اولیه به دولت آن را بازگرداند.
وی ادامه داد: اما در ایران اینگونه نیست و زمانی که معدنکار فعالیت معدنیش پایان می‌یابد و هیچ اقدامی برای بازسازی معدن انجام نمی‌دهد و بعد از مدتی به فراموشی سپرده می‌شود. لازم به یادآوری است بزرگترین مشکلی که بعد از فعالیت های معدنی به جای می‌ماند زهآب های تولید شده است که خطرات بسیاری را برای محیط زیست به همراه می‌آورد.
تامین زیرساخت های اولیه مهم است
سلسانی با بیان اینکه فعالیت معدنی در جنگل‌ها نیز چالش ها و مشکلات بیشتری دارد خاطر نشان کرد: فعالیت های معدنی در ایران از مرحله اکتشاف تا فرآوری مواد معدنی فرآیندهایی بسیاری به همراه دارد. استفاده از مواد منفجره در بخش معدنی و همچنین به کارگیری مواد شیمیایی از مواردی است که باعث آسیب رساندن به محیط زیست می‌شود. چرا که فعالیت ها مکانیزه نیست و عموما به روش سنتی انجام می‌شود. حال اگر تصمیم گرفته شود تا روش معدنکاری را از سنتی به سیستماتیک ارتقا داد در وهله اول علاوه بر تامین تجهیزات و فناوری های مورد نیاز برای آن، لازم است تا زیرساخت ها و قوانین جدید را مانند دیگر کشورهای معدنی پیشرفته برای معدنکاران تعریف کرد و بعد از آن سازمان محیط زیست به عنوان اصلی‌ترین بانی طرح نگهداری از منابع طبیعی شناخته شده به شکل کامل بر روی فعالیت‌های معدنی در جنگل ها نظارت داشته باشد.
وی بیان کرد: اجرای فعالیت‌های معدنکاری در جنگل ها با دیگر محدوده های معدنی متفاوت بوده و لازم است تا برای برهم نزدن چرخه زندگی و محیط زیست، انجام عملیات های اکتشافی و استخراجی بدون ایجاد آلودگی های صوتی باشد و تعداد کمی از درختان قطع شوند. همچنین با انتخاب بهترین مسیر برای ساخت جاده اقدام شود. با توجه به وضعیت معادن و معدنکاری در ایران که در بیشتر موارد، آنها به فکر بیشترین سود در بازه زمانی کم هستند برای رسیدن به این مهم نیاز است تا اول زیرساخت آن فراهم شده و با تصویب مصوبه ها و قوانین جدید و همچنین ممنوعیت هایی برای آن تثبیت شده اقدام کرده تا زمینه برای اجرایی شدن آن مهیا شود.
وی اظهار کرد: گفتنی است در برخی از کشورهای پیشرفته و معدنی فعالیت معدنکاری در جنگل ها انجام می‌شود اما باید توجه داشت که آنها از فناوری های روز دنیا در بخش های مختلف استخراج و اکتشاف به کار می‌گیرند که در رده بالاتری نسبت به فناوری های موجود در ایران قرار دارد. به عنوان مثال در بخش فرآوری مواد معدنی بسیاری از واحدها از روش های سنتی استفاده می‌کنند که به دلیل ایجاد آلودگی های صوتی و زیست‌محیطی خطرات بسیاری را برای این مناطق به دنبال خواهد داشت.
وی معتقد است که معدنکاران ایرانی در ابتدا باید آزمون خود را در دیگر محدوده‌های معدنی که خارج از مناطق جنگلی و زیست محیطی قرار دارند به نوعی پس دهند و سپس نسبت به ورود به محدوده های معدنی که در جنگل ها قرار گرفته‌اند اقدام کنند.
بازگشت سرمایه در اولویت است
سلسانی در ادامه اظهار کرد: در حال حاضر معدنکاران ایرانی در وهله اول به بازگشت سرمایه و بازه زمانی آن فکر می‌کنند و اندیشه ای درباره آسیب‌های وارد شده به محدوده معدنی و اینکه نیاز است تا در پایان عملیات نسبت به بازسازی آن اقدام کنند وجود ندارد. بنابراین با داشتن این نوع از طرز تفکر اگر معدنکاران تصمیم به ورود به محدوده های معدنی موجود در مناطق جنگلی را بگیرند در نهایت شاهد از بین رفتن جنگل ها، مراتع و محیط زیست کشور خواهیم بود.
وی عنوان کرد: دولت می‌تواند با حمایت بخش خصوصی زمینه را برای اجرای فعالیت های معدنی در محدوده های محیط زیستی فراهم کند به این ترتیب که با دادن تسهیلات و یارانه به آنها ضمن ایجاد انگیزه برای فعالیت‌های معدنی نسبت به انجام فعالیت های زیست محیطی ن یز اقدام کنند. از طرفی نیاز است تا سازمان محیط زیست هم از قدرت و توانایی کافی برای کنترل نظارتپایدار بر روی تمام معادنی که در محدوده های زیست محیطی قرار گرفته اند برخوردار بوده و به وظایف خود عمل کند تا در مقابل معدنکاران نیز ملزم به رعایت شاخص های اعلام شده برای انجام فعالیت های معدنی باشد و سازمان محیط زیست نیز با نظارت های مکرر و همیشگی از به وجود آمدن هرگونه مشکل جلوگیری کند.
منبع :گسترش صمت
