شهرام شریعتی- عضو هیأت مدیره خانه اقتصاد ایران: مشکل حاصل از جذب سرمایه گذاری داخلی و خارجی در هر صنف و صنعتی یکی از بزرگترین عوامل عدم توفیق آن مجموعه به شمار می آید ولی متأسفانه وقتی علل عدم جذب سرمایه گذاری را از متخصصین جویا می شویم همگی متفق القول چند عامل محدود را مانع اصلی سرمایه گذاری می دانند.
عواملی نظیر زیر ساخت ها، ضعف قوانین، عدم وجود سرمایه مطمئن، ضعف تکنولوژی و عدم امنیت سرمایه گذاری و … عواملی است که همه بر روی آن اتفاق نظر دارند. عوامل یاد شده همگی ثواب و صحیح به نظر می رسد ولی تکرار مکرر موضوعات فوق به نظر نوعی مقاومت را در بدنه صنعتی و معدنی ایجاد نموده است که خود به عنوان مانعی در جذب سرمایه گذاری به حساب می آید. در بخش معدن نیز وضع به همین منوال حتی وخیم تر از آنچه در صنایع دیگر دیده می شود می باشد؛ چرا که معدنکاری در ایران دارای نگاهی سنتی و قدیمی است به همین دلیل نتوانسته است همپای سایر صنایع بزرگ نظیر نفت و مواد غذایی و گاز حرکت نماید هر چند که همگی معتقدیم معدن می تواند جایگزینی مطمئن برای نفت در ایران باشد.
دو موضوع اساسی در سرمایه گذاری در بخش معدن، مغفول و کم رنگ مانده که در نوشتارهای اخیر سعی گردیده توجهات لازم را به سمت آن هدایت نمود.
اول موضوع اعتبارسنجی در صنایع و معادن و دوم نقش PRAدر جذب سرمایه های صنعتی و معدنی است که به تفصیل به آنها خواهیم پرداخت.
1- در تهیه طرح های فنی و اقتصادی یا همان Feasibility studyو نگارش Business plan ها هیچ استاندارد جامعی در تدوین و تبیین آمار و اطلاعات رعایت نمی شود و سرمایه گذاران به صورت شفاف و دقیق با موضوع سرمایه گذاری، ابعاد، محدودیت ها، زوایای مبهم و مجهول سرمایه گذاری و … آشنا نیستند. این مهم در بخش معدن به نحوی لجام گسیخته تر از آن چیز که در صنعت دیده می شود. خودنمائی می کند و همین باعث شده که در سنوات پس از انقلاب هیچ سرمایه گذاری موثر و اساسی به صورت ارزی در بخش معدن دیده نشود. مثال های بسیاری زیادی در این خصوص می توان عرضه نمود. ولی مهمترین و اساسی ترین نمونه، بحث سرمایه گذاری در معدن سرب و روی مهدی آباد است که ذخیره ای در کلاس جهانی محسوب می شود. بر اساس استانداردهای جهانی برخی آیتم ها قبل از ارائه به گروه سرمایه گذار باید توسط کشور یا نهاد سرمایه پذیر تهیه و برای اخذ تصمیم در اختیار آنها قرار گیرد. آیتم هایی نظیر نتایج اکتشافات مهندسی، نتایج حاصل از منابع و ذخایر به تفکیک، مطالعات فنی و اقتصادی اولیه، نتایج اولیه فرآوری و … که همگی باید قبل از ارائه به تأیید یک موسسه اعتبار سنجی رسمی رسیده باشد و بعد از آن در اختیار سرمایه گذار قرار گیرد تا بتواند تصمیمات اولیه و کلان را برای ورود به سرمایه گذاری اخذ نماید. این مهم دو مزیت اساسی دارد:
اول اینکه اطمینان سرمایه گذار برای ورود به بخش معدن جلب می شود و دوم اینکه برای سرمایه پذیر این اطمینان حاصل می شود که یک فرصت اقتصادی را قبل از ارائه سنجش نموده و به کلام دیگر بازی برد برد را آغاز نموده است نه اینکه مانند نمونه اخیر بدون مطالعات جامع واگذاری آن از طریق مزایده کلید بخورد.
متأسفانه عدم عنایت به موضوع مذکور باعث می شود یا ثروت های عظیم معدنی کشور به باد رود و یا ضریب اطمینان لازم برای سرمایه گذاری تأمین نگردد.
لزوم ایجاد یک موسسه اعتبار سنجی معتبر و دارای پتانسیل معدنی، اقتصادی و صنعتی که دارای دپارتمان ارزیابی مستقل باشد در کشور به چشم می خورد و باید ساختار آن را هر چه سریعتر ایجاد نمود.
دومین موضوعی که باید به آن اشاره ای جدی داشت جلب مشارکت افراد محلی (PRA) برای توسعه بخش معدن است که واژه ای نامأنوس در تصمیم گیری های ملی است. معادن بر خلاف سایر صنایع عموماً در محدوده های خارج از شهرها قرار دارند و جامعه محلی به عنوان یک عنصر تأثیر گذار در رشد و بقاء آن محسوب شده که متأسفانه عموماً نادیده انگاشته می شوند.
PRAدر اصل مجموعه ابزارها و فنون اساسی است که هدف آن توانمند ساختن مردم در بیان و تجزیه تحلیل واقعیت ها و موقعیت زندگی، طراحی و تدوین اقدامات مورد نظر است این مهم کاربرد وسیعی در روند توسعه مناطق دارد و همیشه بنگاه های توسعه ای توجه ویژه ای به این مهم دارند.
برای یک سرمایه گذار خارجی تحقق و اعمال PRAبسیار حائز اهمیت است و آن را به عنوان یک اصل سرمایه گذاری تلقی می کنند. رفع معارضین محلی، استفاده از پتانسیل منطقه و نیروهای کار، استفاده از سهامداران منطقه ای و … از جمله اولیه ترین باز خورد های طرح های جلب مشارکت روستایی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
موکداً تأکید می شود که تمامی عواملی که به عنوان سرمایه گذاری در معادن و صنایع معدنی ایران مورد توجه هستند اصولی و اساسی اند و در جای خود باید مورد مداقه قرار گیرند ولی تمرکز بر روی دو مورد اخیر می تواند در بسته های پیشنهادی سرمایه گذاری در خصوص معادن و صنایع معدنی تبیین گردد تا بتوان نسبت به اطمینان سرمایه گذاری ملاحظات لازم را لحاظ نمود.
باید قبول کرد موضوع سرمایه گذاری و اقتصاد معدنی موضوعی اساسی در اقتصاد روز ایران محسوب می شود و نباید مورد استمهال و اطاله قرار گیرد.
منبع: www.iraneconomyhouse.com
